Eth huec

tornar

contunhar

Eth huec qu’ei eth element centrau dera vita deras societats, coma ne son tanben eth aire, era tèrra e era aiga. Eth huec qu’ei un amic que da vita, arrescauha e permet de còder eths aliments. Era dominacion deth huec que hoc un element constant ena istòria dera Umanitat e qu’ei tanben present en fòrça celebracions hestivas e rituaus, profanes e religiosis.

Dab eth son poder qu’enlobeish, eth huec qu’ei plan ligat ath rituau : que mèrca eth pas a cada-ua deras nòstas fasas coma personas, que mos construeish coma membres d’ua comunautat. Nombrosis elements deth patrimòni immateriau, per totis eths continents, e’s basan en huec : diables, dracs, falles/halhas, lenhèrs, cremadas… Era sua vision que provòca tostemps un barrejadís de culte, de pòur e d’admiracion…

Eth huec, amic e enemic

Eth huec que pòt èster un amic que da vita, calor e que permet de còder eths aliments. Era mestresa deth huec peths prumèrs umans que hoc un punt d’inflexion ena evolucion umana e ena evolucion culturala pera incorporacion ath arregime d’aliments cuetis, era expansion dera activitat umana pendent era net e protetjar-les deths predators. Mès autanplan que pòt èster un enemic, un element potencialament destructor que provòca incendis peths bòsques e enas maisons e que cau controtlar.

En cada casa, un huec

Era importéncia deth huec que’s manisfèsta pr’amor eth sistèma tà compdar eras maisons e eths sons abitants que’s hè en tot partir deth nombre de huecs. Eths fogatges que horen pendent plan de sègles eth sistèma de compdar era poblacion entà arrecaptar eths impòsts, per tot eth territòri pirinenc. Eth fogatge que’s basava sus eths huecs : un huec qu’èra ua maison, ua familha, e donc ua partida deth territori e ua unitat contribuabla. En Occitania, que i a antecedents de fogatges dempús 1295. En Catalonha, que hoc instaurat peras Corts Catalanes en 1368.

Eth culte deth huec

Era admiracion e era pòur deth huec e eth desir de controtlà’u, que’s tradueishen pera sua utilizacion coma element de culte arreligiós, dempús era preistòria. Era veneracion deth huec qu’ei estada eth trèt caracteristic de guaireben totas eras societats, de tota era istòria. Era simbologia deth huec qu’ei presenta en plan d’arrituaus arreligiosis : en cristianisme, per exemple, ena celebracion de Pascas.

Enas societats agricòlas – coma eras pirenencas – era veneracion o eth culte deth solelh que s’articulava en tot seguir eths dus solsticis : eth d’estiu, en junh, quan i a mès d’oras de solelh, e ath moment deras cuelhudas ; e eth d’ivèrn, en deceme, quan començan a créisher eras oras solàrias que mèrcan eth debut d’un cicle nau. Era faiçon d’arritualizar aqueth passatge deras sasons que’s hèva a travèrs era expression d’un culte simbolic ath huec e ath solelh. Qu’explica que, en eths dus solsticis, que son representats ena nòsta cultura peras nets de Sent Joan e de Nadau, que i sian presents eth solelh autan coma eth huec.

Prometèu, eth diu deth huec

Ena mitologia grèca, eth mite qu’explica era origina deth huec qu’ei eth de Prometèu, qu’eth son nom, en grèc, significa « vivent ».
Segon aqueth mite, Prometèu, que solia ahiscar Zèus, que creèc eths èsters umans dab argili banhat dab eras suas lèrmas. Prometèu, enmaliciat pr’amor de Zèus, que decidic de prénguer un shinhau deth huec sacrat olimpic entà balhà’u aths òmes. Qu’ei pr’amor d’aquò qu’aqueth musèu virtuau pòrta eth nom deth diu grèc.

Prometèu que balha eth huec ara Umanitat (1817), d’Heinrich Füger. Òbra que hè partida deth domeni public.

tornar

contunhar